GEN-KROMOZOM TEORİSİ

 

Walter S.Sutton’ın yaptığı çalışmalar sonucunda genler kromozomlar üzerinde bulunduğunu, bir karakterin kalıtımından iki genin sorumlu olduğunu ve bu genlerin iki ayrı kromozom üzerinde yer aldığını açıklamıştır. Bu çalışmalar Kromozom Teorisini ortaya çıkarmıştır.

KONTROL ÇAPRAZLAMASI

Baskın fenotipli bir bireyin genotipinin homozigot mu, heterezigot mu olduğunu bulmak için kontrol çaprazlama yapılır. Bunun için genotipi bilinmeyen baskın fenotipli birey ile çekinik fenotipli birey çaprazlanır.

 EKSİK BASKINLIK

Homozigot durumda farklı özelliklerin ortaya çıkmasını sağlayan aleller bir araya geldiklerinde, heterozigot durumda birbirlerini karşılıklı olarak eşit oranda etkilerler. Kısmi dominansi veya eksik baskınlıkta farklı bir fenotip ortaya çıkar. Sığır, at, Endülüs tavukları gibi hayvanlarda, akşamsefası, aslanağzı vb. bitkilerde eksik baskınlık görülür.

EŞ BASKINLIK

Eş baskınlıkta alel genlerin fenotipteki etkileri birbirine eşittir. Heterozigot durumda alel genlerin her ikisi etkisini birlikte gösterir. Eş baskınlıkta eksik baskınlıkta olduğu gibi ara fenotip oluşumu görülmez.

İnsanlarda A,B,0 kan grubu sisteminde A,B, alelleri eş baskın 0 ise çekiniktir İnsanlarda kan grubu sisteminde M ve N alelleri de birbirine eş baskındır.

ÇOK ALELLİK

Bir özelliği etkileyen alel sayısının ikiden fazla olması durumuna çok alellik denir. Fakat bir karakter için alel gen sayısı kaç olursa olsun, diploit bir canlı bu genlerden iki tanesini, haploit bir canlı ve gametler bu genlerden bir tanesini taşır. Çok alelliğe, tavşanlarda kürk rengi, insanlarda kan grubu örnektir.

İnsanların kan grubuna A,B,0 alellerinde A ve B baskın, 0 aleli çekiniktir. A ve B alelleri birbirine eş baskındır.